Kadınlardaki üreme sistemi
hipotalamus, hipofiz ve gonadların (ovaryum) birlikte çalıştığı bir eksenden oluşur (HPG ekseni).
Eksendeki iletişim,
salgılanan hormonlarla sağlanır.
Kadınlardaki karmaşık ve sürekli devinim gösteren
hormonal sistem, her yaş döneminde dışarıdan yapılan girişimlere oldukça duyarlıdır.
Bu özellik,
kadınların hem alkole verdikleri yanıtların farklı olmasının, hem de alkolün oluşturduğu fiziksel hasarlara kadınların daha duyarlı olmasının önemli nedenlerinden biri sayılmaktadır.
Puberte dönemi, HPG eksenin aktifleşmesi yanı sıra,
birçok hormonal yapının harekete geçmesi ile başlar.Kadın üreme sistemi üzerinde önemli etkileri olan sistemlerden biri de endojen opioid sistemdir.
Endojen opioidlerden
hipotalamik beta endorfinin, hipotalamik luteinizan hormon salınım hormonu(LH-SH, LH-RH) salgılanmasını kısıtladığı ve HPG eksenini baskıladığı saptanmıştır.
Diğer yandan, yetişkin sıçanlarla yapılan çalışmalar,
alkolün beyin opioid aktivitesiniarttırdığını göstermektedir.
Alkolle beslenen sıçanlarda pubertenin geciktiği ancak
naltrekson ile opioid reseptör blokajı yapıldığında bu durumun tamamen önlenebildiği saptanmıştır.
Bu bulgulardan yola çıkarak "
alkol"ün neden olduğu puberte gecikmesinin en azından bir bölümünün, alkolün opioid sistem aktivitesini arttırmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.
Alkolle beslenen gelişme
dönemindeki rhesus maymunlarıylayapılan çalışmalarda ise, menarşın görülme yaşının etkilenmediği ancak adet düzeninin bozulduğu saptanmıştır.
Puberte dönemindeki kız çocuklarının çok hızlı değişen hormonal
yapılarının da alkolün etkilerine duyarlı olduğunu gösteren çalışmalar vardır.
İki hafta süreyle orta düzeyde alkol kullanan pubertedeki kız çocuklarının östrojen düzeylerinin baskılandığı; bu durumun üreme sistemi ve kemik olgunlaşması üzerine olumsuz etkileri olabileceği bildirilmektedir.
Üreme dönemindeki yetişkin
alkol bağımlısı kadınlarda
adet düzensizlikleri, adet kesilmesi, anovulatuar sikluslar, infertilite ve erken menapoz gibi çeşitli üreme fonksiyon bozuklukları geliştiği bildirilmektedir.
Alınan alkol miktarından bağımsız olarak bu etkilerin ortaya çıkabileceği, organ hasarı oluşturacak kadar alkol kullanılmadığı durumlarda
bile alkolün hormon dengesinietkileyerek geçici infertiliteye neden olabileceği düşünülmektedir.
Akut ve kronik alkol kullanımının üreme sistemi üzerine etkileri hayvan modellerinde de araştırılmıştır.
Akut alkol kullanımının siklus bozukluğuna neden olduğu ancak alkol kullanılmadığında normal siklusa geri dönüldüğü ; ovulasyon yokluğundan çok,
düzensiz ovulasyonlardansöz edilebileceği bildirilmiştir.
Birçok hayvan modeli ve insan çalışmasında,
alkolün cinsiyet hormonları başta olmak üzere birçok hormon düzeyini etkilediği saptanmıştır.
Alkol kullanımının,
hipotalamo-hipofizer eksende bazen uyarıcı bazen baskılayıcı etkiye sahip olan östrojen hormonunu geçici olarak arttırdığı bildirilmektedir.
Diğer yandan, hipotalamo-hipofizer eksen üzerine baskılayıcı özelliği olan testosteron düzeylerinin,
alkol alındığında geçici olarak yükseldiği saptanmıştır
